داستان اقتصاد آرژانتین؛ ایران آمریکای جنوبی
آرژانتین؛ از اوج تا سقوط
آرژانتین، کشوری با منابع طبیعی فراوان، سرزمینی که روزگاری از نظر درآمد سرانه در میان 10 کشور ثروتمند دنیا بود و مردمش زندگی‌ای مشابه شهروندان کشورهای پیشرفته اروپا داشتند. اما امروز، با تورم بیش از 130 درصد و اقتصادی که سال‌ها درگیر رکود و مشکلات مزمن بوده، در صدر خبرهای جهان قرار گرفته است. آرژانتین امروز نه به‌خاطر فوتبال و مارادونا، بلکه به‌دلیل مشکلات اقتصادی و سیاستهای جسورانه رئیس‌جمهور جدیدش، خاویر میلی، مورد توجه قرار گرفته است.
چرخه‌ای تکراری از بحران
مشکلات اقتصادی آرژانتین ریشه در تاریخ این کشور دارد. از رکود بزرگ 1929 که ساختار اقتصادی کشور را متزلزل کرد، تا ورود خوان پرون، رئیس‌جمهور و بنیان‌گذار مکتب پرونیسم که با وعده عدالت اجتماعی و ملی‌سازی اقتصاد، سیاست‌هایی پوپولیستی را در پیش گرفت. سیاست‌هایی که در ابتدا برای مردم رفاه نسبی به همراه داشت، اما به تدریج هزینه‌های گزافی به اقتصاد تحمیل کرد.
خوان پرون با افزایش حقوق کارگران، گسترش بیمه‌های اجتماعی و ملی‌سازی صنایع، توانست اعتماد و حمایت قشر کارگری را جلب کند. او به‌دنبال کاهش وابستگی اقتصادی آرژانتین به خارج بود و سیاستهای حمایتی و تعرفه‌های وارداتی سنگینی را اجرا کرد. اما به مرور:
- افزایش مخارج دولت: این سیاست‌ها باعث رشد سریع هزینه‌های دولتی شد.
- تورم بالا و فساد گسترده: مدیریت دولتی بر صنایع و انحصارات ایجاد شده، بهره‌وری را کاهش داد و زمینه فساد را فراهم کرد.
- کسری بودجه مزمن: دولت برای تأمین مالی برنامه‌هایش، به استقراض و چاپ پول متوسل شد که تورم سرسام‌آور را به‌دنبال داشت.
تورم؛ همراه همیشگی اقتصاد آرژانتین
تورم در آرژانتین چیزی فراتر از یک معضل اقتصادی است؛ یک واقعیت روزمره است که زندگی مردم را از دهه‌ها پیش تحت تأثیر قرار داده است. در دهه 90، تورم در این کشور به بیش از 3000 درصد رسید و در سال‌های اخیر نیز مجدداً به سه‌رقمی بازگشته است. داستان‌های مردم آرژانتین در مواجهه با تورم، گویی روایتی از زندگی روزمره در ایران است: کاهش ارزش پول ملی، رشد سرسام‌آور قیمت‌ها، و ناتوانی دولت در کنترل تورم.
نرخ بهره بانکی در آرژانتین امروز به بیش از 130 درصد رسیده است؛ عددی که نشان‌دهنده بحران اعتماد به اقتصاد ملی است. مردم آرژانتین، مانند مردم ایران، تمایل دارند دارایی‌های خود را به دلار یا املاک تبدیل کنند تا از کاهش ارزش سرمایه‌هایشان جلوگیری کنند.
آرژانتین و ایران؛ شباهت‌ها و تفاوت‌ها
اگرچه آرژانتین و ایران از دو قاره و با شرایط تاریخی متفاوت هستند، شباهت‌های قابل توجهی در ساختار اقتصادی و بحران‌هایشان دیده می‌شود:
- تورم مزمن: هر دو کشور سال‌هاست با تورم‌های بالا دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
- پوپولیسم اقتصادی: سیاستهای عوام‌گرایانه‌ای که بدون توجه به واقعیت‌های اقتصادی اجرا می‌شوند.
- نرخ ارز چندگانه: مانند ایران، آرژانتین نیز با نرخ‌های مختلف ارز مواجه است که به فساد و ناکارآمدی دامن می‌زند.
- وابستگی به منابع خارجی: ایران به درآمدهای نفتی و آرژانتین به وام‌های خارجی متکی هستند.
اما تفاوت اصلی این است که ایران با وجود تحریم‌ها توانسته از منابع نفتی خود برای کنترل تورم استفاده کند، در حالی که آرژانتین به شدت به وام‌های خارجی وابسته است. این وابستگی به بدهی‌های سنگینی منجر شده است که اقتصاد این کشور را بیشتر به بحران کشانده است.
خاویر میلی؛ سیاستمدار غیرمتعارف
در این میان، خاویر میلی، رئیس‌جمهور جدید آرژانتین، با رویکردی متفاوت به میدان آمده است. او برخلاف سیاستمداران سنتی، به‌جای وعده‌های سازندگی، با شعار «تخریب» ساختارهای معیوب اقتصادی رای آورد. برنامه‌های میلی شامل:
- تعطیلی بانک مرکزی: برای کنترل تورم و جلوگیری از چاپ پول بی‌رویه.
- حذف وزارت‌خانه‌ها: کاهش اندازه دولت و مخارج عمومی.
- دلار به‌عنوان واحد پول رسمی: جایگزینی پزو با دلار برای بازگرداندن اعتماد به پول ملی.
- خصوصی‌سازی گسترده: واگذاری بخش‌های دولتی به بخش خصوصی برای افزایش بهره‌وری.
میلی، نماد اعتراض مردم آرژانتین به سیاستهای پوپولیستی و ناکارآمد دهه‌های گذشته است. او آزادی اقتصادی را مقدم بر عدالت اجتماعی می‌داند و به‌صراحت علیه سیاستهای حمایتی و توزیعی سخن گفته است. انتخاب میلی نشان‌دهنده خستگی مردم از سیاستهای سنتی و پوپولیستی است که نتیجه‌ای جز فقر و تورم برای آرژانتین به همراه نداشته است.
درس‌هایی برای ایران
اقتصاد آرژانتین نشان می‌دهد که پوپولیسم اقتصادی، هرچند در کوتاه‌مدت می‌تواند محبوبیت به همراه داشته باشد، در بلندمدت به فقر و بی‌ثباتی دامن می‌زند. ایران نیز برای شکستن چرخه تورم و رکود نیازمند اصلاحات ساختاری در نظام بودجه‌ای، مالیاتی و اقتصادی است.
- کاهش وابستگی به نفت: توسعه زیرساخت‌های صنعتی و فناوری برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی.
- شفافیت اقتصادی: حذف نرخ‌های چندگانه ارز و افزایش شفافیت در سیاستهای اقتصادی.
- کاهش نقش دولت در اقتصاد: خصوصی‌سازی هدفمند و افزایش رقابت در بازارها.
آیا ایران هم به‌سمت خاویر میلی حرکت می‌کند؟
انتخاب میلی به‌عنوان رئیس‌جمهور آرژانتین، بازتابی از ناامیدی مردم این کشور از سیاستهای سنتی است. اگر سیاستهای کنونی در ایران ادامه یابد و مشکلات اقتصادی عمیق‌تر شود، شاید ایران نیز شاهد ظهور سیاستمداری با دیدگاه‌های مشابه میلی باشد.
آزادی یا عدالت اجتماعی؟
در نهایت، یکی از سوالات اساسی این است: آیا آزادی اقتصادی و رشد پایدار باید اولویت داشته باشد یا عدالت اجتماعی؟ آلبر کامو در جمله‌ای معروف می‌گوید:
«اگر نتوانم آزادی و عدالت را یک‌جا داشته باشم، آزادی را انتخاب می‌کنم تا بتوانم به بی‌عدالتی اعتراض کنم.»
نظر شما چیست؟ آیا ایران می‌تواند از چرخه بحران اقتصادی خارج شود؟
دیدگاهتان را بنویسید