چگونه از تورم فرار کنیم؟ مقایسه سودآوری بازارهای دارایی در ۳۰ سال اخیر
مقایسه بازارهای مالی در 30 سال اخیر: کجا سرمایه‌گذاری کنیم؟
بررسی رشد دارایی‌ها در سه سال اخیر
از تابستان 1399 تا تابستان 1402، عملکرد بازارهای مالی در ایران تفاوت‌های چشمگیری داشته است:
- سکه طلا: رشد حدود 160 درصدی
- دلار: رشد حدود 120 درصدی
- مسکن در تهران: رشد تقریباً 200 درصدی
- شاخص بورس تهران: کاهش 3 درصدی
با این آمارها، پرسش اصلی این است: پولمان را کجا ببریم که ارزش آن حفظ شود یا حتی رشد کند؟
برای یافتن پاسخ این سؤال، باید تورم در ایران و عملکرد تاریخی دارایی‌های مختلف را بررسی کنیم.
تورم در ایران
آغاز و بقای تورم در اقتصاد ایران
تورم در ایران از سال 1352 شروع به افزایش کرد. برخلاف بسیاری از کشورها که توانستند در دهه‌های گذشته تورم را مهار کنند، اقتصاد ایران همچنان با این غول اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
اما تورم فقط افزایش قیمت‌ها نیست؛ تورم کاهش ارزش پول ملی است که خودش را در بالا رفتن سطح عمومی قیمت‌ها نشان می‌دهد.
آیا تورم همیشه بد است؟
تورم یک فرآیند بازتوزیع ثروت است. یعنی قدرت خرید از یک بخش جامعه (معمولاً طبقات پایین) به بخش دیگر (اغلب دولت و افراد خاص) منتقل می‌شود. به تورم «مالیات پنهان» هم می‌گویند، چون دولت با چاپ پول، بدون جلب توجه مستقیم، ارزش پول مردم را کاهش می‌دهد.
دارایی‌های مصون از تورم
دارایی‌هایی که می‌توانند ارزش خود را حفظ کنند
برخی دارایی‌ها در برابر کاهش ارزش پول مصون هستند و حتی در شرایط تورمی رشد می‌کنند:
- ملک و زمین
- خودرو
- ارزهای خارجی (مانند دلار)
- طلا و سکه
- سهام شرکت‌های بورسی
- اوراق دولتی و سپرده بانکی
اما این دارایی‌ها در 30 سال گذشته چگونه عمل کرده‌اند؟ کدام‌یک از تورم جلو زده‌اند و کدام‌ها از آن عقب مانده‌اند؟
بررسی عملکرد بازارهای مالی در 30 سال اخیر (1370 تا 1401)
1. سپرده بانکی
- عملکرد: اگر کسی پولش را در سپرده‌های بلندمدت بانکی با سود مرکب نگه می‌داشت، دارایی‌اش حدود 90 برابر می‌شد.
- نتیجه: درحالی‌که تورم 570 برابر شده، سپرده‌گذاری بانکی حدود 85 درصد قدرت خرید را از بین برده است.
دلیل این موضوع، پایین بودن نرخ سود بانکی نسبت به نرخ تورم در ایران است. برخلاف بسیاری از کشورهای دنیا که نرخ سود بانکی را نزدیک به نرخ تورم تعیین می‌کنند، در ایران این نرخ همیشه بسیار پایین‌تر بوده است.
2. خودرو (پراید)
- عملکرد: قیمت پراید در این بازه 210 برابر شده است.
- نتیجه: خودرو نیز نتوانسته هم‌پای تورم رشد کند و قدرت خرید آن در این مدت کاهش یافته است.
البته خودروهای خارجی که واردات آن‌ها ممنوع شده، عملکرد بهتری داشته‌اند و برخی از آن‌ها حدود 5 برابر قیمت جهانی‌شان ارزش‌گذاری می‌شوند.
3. دلار
- عملکرد: قیمت دلار 185 برابر شده است.
- نتیجه: دلار از تورم عقب مانده و قدرت خرید آن حدود 46 درصد کاهش یافته است. دلیل این امر، تورم داخلی دلار (حدود 2 درصد سالانه) و کاهش قدرت خرید آن در سطح جهانی است.
4. سکه طلا
- عملکرد: قیمت سکه طلا 2700 برابر شده است.
- نتیجه: طلا از معدود دارایی‌هایی است که از تورم جلو زده و قدرت خرید آن در این مدت 5 برابر شده است.
5. مسکن (تهران)
- عملکرد: قیمت مسکن در تهران 1500 برابر شده است.
- نتیجه: مسکن نیز عملکرد خوبی داشته و قدرت خرید آن نسبت به تورم 3 برابر افزایش یافته است.
6. بورس (شاخص کل)
- عملکرد: شاخص کل بورس تهران 4200 برابر شده است.
- نتیجه: بورس با قدرت خریدی حدود 7.3 برابر نسبت به تورم، بهترین عملکرد را در بین بازارها داشته است.
مقایسه کلی بازارها
عملکرد در بازه‌های 10 ساله
- 1371 تا 1381: بورس و مسکن بهترین بازدهی را داشتند. سپرده بانکی بدترین عملکرد را ارائه داد.
- 1381 تا 1391: سکه طلا بهترین دارایی بود، درحالی‌که خودرو و دلار کمترین بازدهی را داشتند.
- 1391 تا 1401: بورس با اختلاف بهترین عملکرد را داشت و سپرده بانکی باز هم بدترین بازار بود.
عملکرد در بازه‌های 5 ساله
- در بازه‌های 5 ساله، بورس 4 بار بهترین یا دومین بازار سودآور بوده است.
- در این بازه‌ها، هر دارایی به جز بورس حداقل یک بار بدترین عملکرد را ثبت کرده است.
چرا بورس بهترین عملکرد را دارد؟
ترکیبی از رشد تورمی و رشد عملکردی
- بسیاری از شرکت‌های بورسی درآمد دلاری دارند، کالاهای اساسی تولید می‌کنند یا مالک دارایی‌های ملکی بزرگ هستند.
این ویژگی‌ها باعث می‌شود بورس هم‌پای تورم رشد کند. - شرکت‌های بورسی مانند موجودات زنده، دائماً در حال رشد و بهبود عملکرد هستند:
- توسعه ظرفیت تولید
- ارائه کالاها و خدمات جدید
- افزایش درآمد و بهره‌وری
این ترکیب از رشد تورمی و رشد عملکردی، بازدهی بورس را در بلندمدت از سایر بازارها بیشتر می‌کند.
بورس؛ بازاری همه‌کاره
بورس تهران امکان سرمایه‌گذاری در انواع دارایی‌ها را فراهم می‌کند:
- سهام شرکت‌های فعال در حوزه ملک، کالاهای اساسی و خودرو
- صندوق‌های طلا و سکه
- اوراق دولتی و سایر ابزارهای مالی
نتیجه‌گیری
بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری بلندمدت
در بازه 30 ساله، بورس بهترین بازدهی را ارائه داده است و سکه طلا در جایگاه دوم قرار گرفته است.
حتی در 5 سال گذشته، با وجود افت شاخص بورس پس از سال 1399، این بازار همچنان بازدهی نزدیکی به طلا داشته است.
اگر به سرمایه‌گذاری بلندمدت (5 سال یا بیشتر) فکر می‌کنید، بورس باید بخشی از سبد سرمایه‌گذاری شما باشد.
هشدار: بازار بورس مانند سال 1399 نیست
سقوط بورس در سال 1399 نتیجه ورود غیرحرفه‌ای افراد به این بازار بود. اما حالا:
- ابزارهایی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارند که امکان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم را فراهم می‌کنند.
- افراد با دانش کم هم می‌توانند در این بازار سود کنند.
دیدگاهتان را بنویسید